ستراتیژی به طور کلی عبارت است از تنظیم یک نقشۀ عمومی آرایش
نیرو و تعیین سمت وارد آوردن ضربۀ اصلی برای تمام مرحله ای که مبارزه به خاطر پیشبرد
این نقشه جریان دارد و تاکتیک به طور کلی عبارت است از تعیین شیوه های عملی در یک
مبارزۀ مشخص و یک مدت نسبتاً کوتاه و مجموعۀ عملیاتی که برای پیشبرد این مبارزه و
هدف کوتاه مدت انجام می گیرد.
ستراتیژی و تاکتیک در مبارزۀ انقلابی پرولتاریا و حزب آن
معنا و اهمیت خاصی می یابد. در اینجا ستراتیژی و تاکتیک مجموعاً "علم رهبری
مبارزۀ طبقاتی پرولتاریا" را تشکیل میدهد. در این رابطه، استالین می گوید:
"ستراتیژی عبارت است از تعیین سمت وارد آوردن ضربۀ اصلی پرولتاریا بر اساس
مرحلۀ موجود انقلاب و تهیۀ نقشۀ مقتضی برای صف آرایی انقلابی (ذخایر عمده و فرعی)
و مبارزه در راه پیش بردن این نقشه در طول مدت این مرحله از انقلاب"[1]
ستراتیژی در تمام طول یک مرحلۀ معین اساساً تغییر نمی یابد و
تنها با انتقال از یک مرحله به مرحلۀ دیگر عوض می شود. مثلاً مبارزۀ انقلابی به
خاطر ایجاد سوسیالیسم در افغانستان از دو مرحلۀ ستراتیژیک تشکیل می شود: مرحلۀ اول
انقلاب دموکراتیک نوین و مرحلۀ دوم انتقال به سوسیالیسم
این دو مرحله دو پروسۀ انقلابی را تشکیل میدهند که خصلتاً با
یکدیگر تفاوت دارند. هدف و وظیفۀ مرحلۀ نخست عبارت است از: سرنگونی سلطۀ
امپریالیسم و طبقات وابسته به آن و استقرار جمهوری دموکراتیک خلق به رهبری
پرولتاریا. ستراتیژی انقلابی در تمام طول این مرحله تغییر نمی کند و تنها پس از
پایان این دوره و انتقال به مرحلۀ بعدی است که ستراتیژی انقلاب عوض می شود و جای
خود را به یک ستراتیژی منطبق با مرحلۀ جدید، یعنی ساختمان سوسیالیسم میدهد.
سر و کار ستراتیژی با نیرو های اساسی انقلاب، با نقشه های
لازم جهت استفاده از قوای اصلی و فرعی انقلاب و استفاده از ذخایر مستقیم (یعنی
متحدین پرولتاریا در داخل کشور، نهضت انقلابی در سایر کشور ها و کامیابی های
دیکتاتوری پرولتاریا و پرولتاریای حاکم در کشور سوسیالیستی) و ذخایر غیر مستقیم
(متحدین موقت، تصادمات و شکاف های میان طبقات، تضاد ها و تصادمات میان اردوگاه
دشمن) است. استالین می گوید: "وظیفۀ رهبری ستراتیژیک آن است که از تمام این
ذخایر برای نیل به مقصود اساسی انقلاب در مرحلۀ مفروض از ترقی آن صحیحاً استفاده
نماید."[2]
استالین استفادۀ صحیح از این ذخایر را چنین توضیح می دهد:
"اولاً، تمرکز قوای عمدۀ انقلاب در لحظۀ قطعی در ضعیف ترین نقطۀ دشمن، در
وقتی که دیگر انقلاب کاملاً رسیده است (...) در وقتی که جلب ذخیره به طرف پیشاهنگ
شرط قطعی موفقیت باشد (...) ثانیاً، انتخاب لحظۀ ضربت قطعی و شروع به قیام پس از
اینکه اطمینان حاصل شود که بحران به عالیترین نقطۀ اوج خود رسیده است و پیشاهنگ تا
آخرین رمق برای جنگ حاضر (...) است. ثالثاً، رویه و راهی را که اتخاذ شده با وجود
همه و هر قسم مشکلات و پیچیدگی ها با کمال جدیت اجرا نمود (...) و رابعاً نقل و
انتقال نیرو های ذخیره برای عقب نشینی منظم در موقعی که دشمن قوی و عقب نشینی
ضروری است و بی فایده بودن نبردی که دشمن تحمیل می کند از پیش محرز است."[3]
تاکتیک بر خلاف ستراتیژی تابع جزر و مد های نهصت است و
"بنابر مقتضیات جزر و مد ها تغییر می یابد." استالین می گوید:
"تاکتیک عبارت است از تعیین روش پرولتاریا در مدت نسبتاً کوتاه جزر یا مد
نهضت، صعود یا نزول انقلاب و مبارزه در راه پیش بردن این خط مشی به طریق تبدیل
اشکال کهنه به نو و از راه ترکیب این صور با یکدیگر وغیره... تاکتیک برای پیروزی
در تمام جنگ کوشش نکرده، بلکه هدف آن پیروزی در این یا آن نبرد، این یا آن رزم،
اجرای موفقانۀ این یا آن عملیات و تعرضات است که با موقعیت معینی از صعود یا نزول
انقلاب مطابقت می نماید. تاکتیک جزئی از ستراتیژیک است و مطیع و مجری اوامر
آنست."[4]
"وظیفۀ رهبری تاکتیکی آنست که به همۀ اشکال مبارزه و
تشکیلاتی پرولتاریا مسلط شود و استفادۀ صحیح از آنها را برای رسیدن به حداکثر
نتیجۀ بر اساس تناسب قوای موجود که برای تهیۀ مقدمات پیشرفت ستراتیژیک لازم است
تامین نماید."[5]
استفادۀ صحیح از این اشکال گوناگون مبارزه و تشکیلات به طور
عمده عبارت است از: "اولاً، در درجۀ اول اهمیت قرار دادن آن اشکال مبارزه و
تشکیلات که بیش از همه با شرایط فعال جزر و مد نهضت مناسب بوده و استعداد آن را
داشته باشد که رساندن توده ها را به مواضع انقلابی و سوق دادن توده های ملیونی را
به طرف جبهۀ انقلاب و جابجا نمودن آنان را در جبهه تسهیل و تامین نماید (...)
ثانیاً، در هر لحظۀ معین پیدا کردن آن حلقۀ مخصوصی از زنجیر وقایع که با بدست
گرفتن آن ممکن است تمام زنجیر را در دست نگاه داشت و شرایط را برای وصول به موفقیت
ستراتیژیک حاضر نمود. مقصود آنست که از میان سلسله مسایلی که در برابر حزب قرار
گرفته اند، مخصوصاً آن مسالۀ روز را باید جدا و انتخاب نمود که حل آن از همه
لازمتر و مهمتر بوده و اجرای آن باعث حل سریع سایر مسایل روزمره می گردد."[6]
ستراتیژی و تاکتیک در زمینۀ نظامی و به ویژه در زمینۀ مبارزۀ
نظامی و جنگ انقلابی پرولتاریا مفهوم و جای ویژه ای را اشغال می کند. مائوتسه دون
با روشن ساختن مبانی اصولی این علم و تدوین یک سلسله احکام و رهنمود های تاکتیکی و
ستراتیژیکی، آموزش نظامی مارکسیسم را به طور خلاق رشد و تکامل داد. آثار نظامی
مائوتسه دون گنجینۀ گرانبهایی بوده، منبع آموزش و رهنمای پیشروی پیروزمند
پرولتاریا در جنگ انقلابی و پیکار های نظامی است. مائوتسه دون می نویسد که در
زمینۀ نظامی ستراتیژی عبارت است از "مطالعۀ قوانین مسلط بر وضع کلی
جنگ":
"وظیفۀ علم ستراتیژی مطالعۀ آن قوانین هدایت جنگ است که
بر وضع کلی جنگ مسلط اند. وظیفۀ علم علمیات اپراتیو و علم تاکتیک مطالعۀ آن قوانین
هدایت جنگ است که بر بخشی از وضع جنگی مسلط اند."[7]
*****
بر گرفته از کتاب مبانی
و مفاهیم مارکسیسم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر