ماتریالیسم یکی از دو جریان اندیشۀ فلسفی است که با جریان
دیگر یعنی ایده آلیسم در تضاد قرار داشته و در تمام طول تاریخ فلسفه با آن در
مبارزه بوده است.
از نظر فلسفۀ ماتریالیسم، جهان در جوهر خود مادی است و ماده
یک واقعیت عینی است که مستقل از شناخت و شعور انسان وجود دارد. شناخت بازتاب جهان
مادی در مغز انسان است. لنین به صراحت ابراز داشته که: "ماتریالیسم از این
اصل حرکت می کند که جهان خارجی و اشیاء خارج از شعور ما و مستقل از آن وجود دارند."[1]
بینش اساسی ماتریالیسم به طور مشخص معتقد است که:
اولاً در جهان نخست ماده و فقط بعد از آن شعور بوجود آمده
است. از نظر تاریخ تکامل جهانی، طبیعت مدت ها قبل از ظهور انسان و شناخت و شعور
انسانی وجود داشته است؛
ثانیاً شناخت عملی است که به وسیلۀ مغز (که ماده ای به حد
عالی تکامل یافته و سازمان یافته است) انجام می گیرد و محصول انعکاس جهان مادی در
مغز است. ماده می تواند مستقل و خارج از شناخت موجود باشد. شناخت بر پایۀ ماده
ایجاد شده و خارج از آن نمی تواند موجود باشد.
ثالثاً شناخت بازتاب جهان مادی استَ. بدون شئی منعکس شونده
(جهان مادی)، نه بازتاب (انعکاس) وجود دارد و نه بنابر این شناختنی می تواند موجود
باشد. شناخت منشاء خود را از ماده می گیرد و در جهان شعوری وجود ندارد که از ماده
جدا و مستقل باشد. بنابر این شعور نسبت به ماده متاخر است. این بینش اساسی
ماتریالیسم بر پایۀ فعالیت ها و پراتیک بشریت (مبارزۀ تولیدی، مبارزۀ طبقاتی و
آزمون های علمی) استوار بوده و یک نتیجۀ علمی است که در پراتیک اثبات و تائید شده
است.
ماتریالیسم همواره جهان بینی طبقات پیشرو بوده و منافع این
طبقات را که با رشد نیرو های مولده و پیشرفت علوم سازگار است منعکس نموده است.
ماتریالیسم سلاح ایدئولوژیک این طبقات در مبارزه علیه نیرو های ارتجاعی و خرافات
مذهبی و به خاطر تکامل علوم و پیشرفت جامعه بوده است. به همین جهت ماتریالیسم در
طول تاریخ پیوسته مورد خصومت طبقات ارتجاعی و متفکرین وابسته به این طبقات قرار
داشته است. بدین ترتیب، فلسفۀ ماتریالیستی همراه با تکامل علوم طبیعی و اجتماعی از
سه مرحلۀ تکاملی عبور کرده است.
1- ماتریالیسم ابتدایی دوران باستان یا ماتریالیسم بدوی
2- ماتریالیسم مکانیکی
3- ماتریالیسم دیالکتیکی و ماتریالیسم تاریخی که مارکس و انگلس
پایه گذاری کرده، لنین و مائوتسه دون آن را تکامل داده اند.
فلسفۀ مارکسیستی عالی ترین شکل تکامل ماتریالیسم و قاطع ترین
و علمی ترین نوع آنست و تولد آن به مثابۀ انقلابی در تاریخ تکامل فلسفه محسوب می
شود.
*****
بر گرفته از کتاب مبانی
و مفاهیم مارکسیسم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر