شرایط پیدایش نظام سرمایه داری

ایدئولوگ های بورژوازی، تاریخ پیدایش نظام سرمایه داری را قلب کرده و در مقام توجیه، توزیع غیر عادلانۀ ثروت در جوامع مزبور و اینکه چرا جامعه به فقیر و غنی تقسیم شده است، نظراتی ابراز میدارند که به افسانه بیشتر شبیه است. آنان ادعا میکنند که از زمان های بسیار دور، جهان از افرادی که دارای خصلت های گوناگون بوده اند، تشکیل میشده است: برخی صنعتکار و صاحب عقل معاش، و بقیه سست و تنبل. رفته رفته دستۀ اول، انواع ثروت را روی هم انباشته، در حالیکه دستۀ دوم، همانی که همیشه بودند، یعنی فقیر و بی چیز، باقی ماندند. توضیح و تشریح منشاء نظام سرمایه داری به این شکل، ارتباطی با واقعیات ندارد.

برای پیدایش نظام سرمایه داری، دو شرط اساسی مورد نیاز است: نخست وجود افرادی که از آزادی شخصی برخوردارند ولی نه وسایل تولید دارند و نه اسباب معاش و بنابرین باید نیروی کار خود را بفروشند، دوم تمرکز وسایل تولید و مقادیر کلان پول در دست برخی از افراد.

این دو شرط در داخل نظام زمینداری، طی روند تشکیل طبقاتی که بین تولید کنندگان جزء کالا در حال تکوین بود، فراهم آمد. استقرار وجه تولید سرمایه داری، با اعمال خشن ترین شیوه های تحمیل و اجبار، که توسط زمینداران، بورژوازی نو خاسته و سازمان های دولتی به عمل می آمد، تسریع گردید.

در روندی که به نام انباشت ابتدائی شناخته می شود، جریان ایجاد شرایط لازم برای پیدایش نظام سرمایه داری مورد بحث است. کارل مارکس می نویسند: "انباشتگی ابتدائی چیزی جزء روند تاریخی جدا شدن تولید کننده از وسایل تولید نیست."

این روند، ماقبل تاریخ نظام سرمایه داری را تشکیل میدهد، بهترین نمونه و بارزترین شکل انباشت ابتدائی سرمایه در انگلستان، که اشراف ملاک به زور زمین های عمومی را از دست دهقانان در آورده و حتی آنانرا از خانه هایشان بیروند راندند، شکل گرفت. اشرافیت فیودال، زمین هائی را که دهقانان گرفته  بودند به چراگاه های گوسفند تبدیل کرده یا به زارعین اجاره دادند. در آن زمان چون صنعت نساجی در حال رشد بود، پشم تقاضای بسیار زیادی داشت.

بورژوازی نو پا و طالب قدرت، حتی تا حد تصاحب اموال دولتی و غارت اموال کلیسا نیز پیش رفت. تعداد کثیری از مردم که از وسایل معاش محروم شده بودند به صورت دوره گردان خانه به دوش، گدایان و راهزنان در آمدند. مقامات دولتی علیه کسانیکه از زمین خود محروم شده و سعی داشتند اموال خود را حفظ نمایند، قوانین ظالمانه ای منتشر ساختند. مثلاً در انگلستان این قوانین به "قوانین خونین" معروف گردید. این مردم بی خانمان و غارت زده، به ضرب شکنجه و شلاق با داغ هائی که با آهن گداخته به آنها میزدند، برای کار به کارگاه هائی تولیدی سرمایه داری رانده میشدند.

با این اخراج اجباری دهقانان از زمین دو نتیجه به دست آمد: نخست، زمین به مالکیت خصوصی گروه نسبتاً معدودی از اشخاص در آمد. دوم، خیل عظیمی از کارگران مزدور برای امور صنعتی تأمین گردید.

به این ترتیب، نخستین شرط اساسی برای پیدایش سرمایه داری، یعنی وجود توده ای از مردم بی چیز، برخوردار از آزادی شخصی، ولی محروم از وسایل تولید و اسباب معاش، بوجود آمد.

کارل مارکس به روش های اساسی زیر برای انباشته شدن ثروت کلانی که در تشکیل فابریکه های تولیدی بزرگ سرمایه داری مورد نیاز بوده است، اشاره می کند:

1-     نظام استعماری - غارت و به بردگی کشیدن خلق های عقب ماندۀ امریکا، آسیا و افریقا،

2-     نظام مالیاتی – ایجاد انحصار ها و روش های دیگر برای تصاحب بخشی از مالیات های تحمیل شده به مردم،

3-     نظام حمایتی – حمایت دولت برای پیشرفت و تکامل صنایع سرمایه داری، و

4-     شیوه های ستمگرانۀ استثمار،

به این ترتیب، انباشت ابتدائی، به پیدایش خیل عظیم کارگر که از وسایل تولید محروم بودند، و همچنین انباشته شدن ثروت بیکرانی در دست معدودی از افراد منتج گردید.

ادامه دارد...