هـ - بخش اقتصاد سیاسی
374- اقتصاد سیاسی چیست؟
جواب: اقتصاد
سیاسی یعنی روابط اجتماعی بین مردم در تولید یا به عباره دیگر اقتصاد سیاسی یعنی
علم تکامل روابط اجتماعی – اقتصادی است. این علم به توضیح قوانینی می
پردازد که تولید و توزیع ثروت را در جامعه
انسانی در مراحل مختلف تکامل آن تنظیم می کنند.
375- کار
چیست؟
جواب: کار
فعالیتی است که با هدف و منظور معینی به وسیله انسان، در جهت تولید ثروت های مادی
صورت گیرد. انسان در جریان کار، به روی طبیعت عمل می کند تا آن را موافق
نیازمندیهایش دگرگون سازد. کار خصوصیت انحصاری انسان و یک ضرورت طبیعی ازلی و ابدی
و یکی از شرایط اولیه و اصلی زندگی انسان است. " و کار انسان را آفریده
است."
376 - منظور
از تولید ثروت مادی چیست؟
جواب: روند
تولید ثروت شامل کار انسان، وسایل کار و نیز آنچه موضوع و مورد کار انسان واقع می
گردد، می باشد.
377- عامل
تعیین کننده تکامل جامعه چیست؟
جواب: انسان
برای آنکه بتواند زندگی کند باید غذا، لباس، سرپناه و سایر لوازم زندگی را داشته
باشد و برای داشتن اسباب متذکره باید آنها را تولید نماید، یعنی باید کار کند. هر
جامعه ای اگر تولید ثروت های مادی خود را متوقف سازد، از بین خواهد رفت. بنابر این
تولید ثروت مادی عامل تعیین کننده تکامل هر جامعه می باشد.
378- اصطلاح
وسایل کار به چه دلالت دارد و وسایل کار مشمول چه چیزها می باشند؟
جواب: وسایل
کار به تمام اشیای دلالت می کنند که انسان به کمک آنها روی موضوع کار عمل کرده و
آن را دگرگون می سازد. وسایل کار شامل ماشین آلات و تجهیزات، ابزارها، ساختمان های
که برای کارهای تولیدی مورد استفاده قرار می گیرند، وسایل حمل و نقل، خطوط انتقال
وغیره می باشد. زمین نیز یک وسیله عمومی کار است.
379- در میان
وسایل کار کدام مورد نقش تعیین کننده را ایفا می کند؟
جواب: در میان
وسایل کار، نقش تعیین کننده را ابزار تولید دارند. انسان برای تغییر طبیعت به
ابزاری که به کار میبرد بستگی دارد. چنانکه انسان کمون اولیه از سنگ به عنوان
ابزار تولید استفاده میکرد، به همین خاطر در مقابل طبیعت ناتوان بود. انسان قرن 21
به کمک ماشین های نیرومندی کار میکند و نیروی او در برابر طبیعت بی اندازه افزایش
یافته است. چنانکه مارکس یاد آور میشود که "دوره های اقتصادی نه به وسیله
آنچه تولید شده بلکه به وسیله ابزارهای که برای تولید ثروت مادی به کار میرفته، از
یکدیگر مشخص می گردند."
380- وسایل
تولید از کدام بخش ها تشکیل گردیده است؟
جواب: وسایل
تولید از وسایل کار و موضوع کار تشکیل گردیده است. وسایل کار در سوال شماره 378
تشریح گردید، اما موضوع کار عبارت از کلیه چیزهای می باشد که کار انسان روی آنها
انجام می گیرد. چون کار صرف طبیعتی می شود که دور و بر انسان را فراگرفته است،
بنابرین طبیعت یعنی زمین و دل خاک، خود یک موضوع عمومی کار می باشد.
381- تولید
دارای چند جنبه می باشد؟
جواب: تولید
صرفنظر از سطح تکامل آن، همیشه دارای دو جنبه می باشد که عبارت اند از نیروهای
مولده و مناسبات تولیدی. نیروهای مولده شامل وسایل تولیدی ایکه به وسیله جامعه
بوجود آمده، پیش از هر چیز ابزار کار و همچنین افرادی که به تولید ثروت مادی
مبادرت می ورزند، می باشد. اما مناسبات تولیدی عبارت از روابطی است که بین افراد
یک جامعه در پروسه تولید، توزیع و مبادله ثروت های مادی برقرار می گردد.
382- طی تکامل
تاریخ بشر، چند فرماسیون اجتماعی – اقتصادی را از سر گذرانده است؟
جواب: تاریخ
بشر تا اکنون پنج نظام اصلی مناسبات تولیدی را شناخته است:
1-
کمون اولیه
2-
برده داری
3-
فیودالی
4-
سرمایه
داری یا امپریالیستی
5-
سوسیالیستی
383- شیوه تولید متشکل از کدام دو بخش می
باشد؟
جواب: شیوه
تولید متشکل از نیروهای مولده و مناسبات تولیدی است.
نیروهای مولده شامل انسان با تجارت
و تخصص آن در کار و وسایل تولید می باشد.
اما مناسبات تولیدی شامل اشکال توزیع ثروت، موقعیت طبقات و گروه های اجتماعی در
جامعه و روابط آنها با یکدیگر و شکل مالکیت وسایل تولید را در بر می گیرد.
384-
کالا چیست؟
جواب: هر
آنچیزیکه دارای ارزش مصرف و ارزش مبادله باشد، به نام کالا نامیده می شود و یا به
عبارت دیگر کالا چیزی است که پیش از همه یک نیازمندی انسان را برآورده ساخته و در مرحله دوم نه برای مصرف شخصی بلکه برای
فروش و مبادله تولید شده باشد.
385- ارزش یک
کالا را چه چیزی تعیین می کند؟
جواب: ارزش یک
کالا توسط نافعیت، عرضه و تقاضا و یا کمیابی آن تعیین نگردیده بلکه ارزش یک کالا
توسط کار اجتماعاً لازم تعیین می گردد یا به عباره ای دیگر یک کالا به وسیله مقدار
کاری که در کالا تجسم خارجی یافته است اندازه گیری می شود. ارزش یک کالا نه به
وسیله مدت کاری که انفرادی به وسیله هر تولید کننده صرف شده، بلکه به وسیله زمان
کار اجتماعاً لازم برای تولید کالای مورد نظر، تعیین می گردد.
386- زمان
کار اجتماعاً لازم یعنی چی؟
جواب: زمان کار
اجتماعاً لازم عبارتست از مدت زمانیکه برای ساختن یک واحد کالا تحت شرایطی اجتماعی
متوسط تولید، (تجهیزات فنی متوسط، تخصص و مهارت متوسط تولید کننده و شدت کار
متوسط) در رشته ای تولیدی مورد نظر لازم است.
387- کار مجسم
چست؟
جواب: کار
مجسم، کاریست که به یک شکل مشخص و در جهتی سودمند مصرف شده باشد. یک نفر نمیتواند
به صورت کلی کار کند، در جریان کار نامبرده کار یک بوت دوز، کار یک دهقان و نظایر
آن را انجام میدهد. انواع گوناگون کار از نظر کیفیت، روشهای حرفه ای، ابزار کار،
مواد مصرفی و سر انجام ثمرات کار یعنی تولیدات نهایی که ارزش های مصرفی هستند،
تفاوت دارند. کار مجسم است که ارزش مصرفی یک کالا را بوجود می آورد.
388- کار
مجرد چیست؟
جواب: کار وقتی
مستقل از شکل مجسم آن در نظر گرفته شود (کار به اعتبار مصرف نیروی کار انسانی) کار
مجرد است. کار مجرد ارزش یک کالا را تشکیل میدهد. کار مجرد در تولید کالایی وجود
داشته و نماینده تولید کالایی می باشد. با محو تولید کالایی کار مجرد نیز محو می
گردد.
389- پول کدام
وظایف را انجام میدهد:
جواب: پول
وظایف زیر را انجام میدهد:
1-
مقیاس ارزش
کالاها
2-
واسطه گردش
3-
وسیله
انباشت یا ذخیره اندوزی
4-
وسیله
پرداخت
5-
پول جهانی
خنثی می شوند که به طور متوسط قیمت
ها بر ارزش منطبقند.
390- منظور از
نظام سرمایه داری چیست؟
جواب: سرمایه
داری نام چنان سیستم اجتماعی است که در آن زمین، فابریکه ها، ابزار کار، وسایل
تولید وغیره... متعلق به تعداد معدودی از و سرمایه داران است، در حالیکه اکثریت
مردم مالک هیچ چیز نیستند و مجبور هستند نیروی کار خود را به عنوان کارگر، بفروش
برسانند.
391- پیدایش
نظام سرمایه داری دارای کدام شرط های اساسی است؟
جواب: اولاً
وجود افرادی که از آزادی شخصی برخوردارند ولی نه وسایل تولید دارند و نه اسباب
معاش، بنابر این باید نیروی کار خود را بفروشند، ثانیاً تمرکز وسایل تولید و
مقادیر کلان پول در دست برخی افراد.
392- فرمول
عمومی سرمایه چیست؟
جواب: پول
بخودی خود سرمایه را بوجود نمی آورد. پول مدت درازی پیش از پیدایش سرمایه داری
وجود داشته است ولی تنها در مرحله ای معینی از تکامل تولید کالایی، به سرمایه
تبدیل گردید. پیش از سرمایه داری، گردش کالا که میتوان آن را با فرمول زیر نمایش
داد، وجود داشته است:
(کالا – پول – کالا) C-M-C
یعنی فروش یک کالا به منظور خرید
کالای دیگر صورت میگرفته است. که این فرمول نماینده تولید کالایی ساده است. در این
حالت یک کالا در ازای کالای دیگر به وساطت پول مبادله می گردد.
لیکن فرمول عمومی سرمایه که خصلت
کاملاً جداگانه دارد، به شکل زیر می باشد:
(پول – کالا – پول) َM-C-M
در فرمول فوق M یا پول نقطه ای عزیمت است و به عنوان
وسیله ای برای انجام خرید یک کالا یا C که این
خرید به منظور فروش یا َM است، می باشد. اگر در پایان عمل فوق، سرمایه دار همان مبلغ پولی
را که در آغاز داشت، داشته باشد گردش سرمایه بی نتیجه خواهد بود. منظور از وجود
سرمایه تماماً همین است که پس از این گردش، پولی بیشتر از آنچه در آغاز وجود داشت،
به دست آید. هدف نهایی از کلیه فعالیت های سرمایه دار، استخراج سود است.
393- منظور از
نیروی کار چیست؟
جواب: منظور از
نیروی کار مجموع توانایی های جسمی و معنوی انسان است که در تولید ثروت آن را به
کار می برد. در هر جامعه، نیروی کار عنصر اساسی تولید است. ولی با این وجود نیروی
کار فقط در نظام سرمایه داری یعنی وقتیکه زحمتکشان از وسایل تولید و اسباب معاش بی
بهره باشند، به صورت یک کالا در می آید. در چنین شرایطی تنها چیزی که زحمتکشان
میتوانند به بازار عرضه نمایند، نیروی کارشان است. نیروی کار انسان مانند هر کالای
دیگر، دارای ارزش مصرف و ارزش مبادله می باشد.
394- زمان
کار لازم و کار لازم را تعریف نمائید:
جواب: زمان کار
لازم و کار لازم، آن قسمت از زمان کار و کار مصروفه کارگر هستند که برای تولید
ارزش پرداخت شده بابت نیروی کار او، یعنی ارزش اسباب معاش مورد نیاز او، لازم اند.
سرمایه دار در ازا زمان کار لازم به شکل مزد به کارگران پرداخت می کند.
395- زمان کار
اضافی و کار اضافی را تعریف نمائید؟
جواب: زمان کار
اضافی و کار اضافی، آن قسمت از زمان کار و کار هستند که در تولید فراورده های
اضافی صرف می شوند. در نظام سرمایه داری، فراوده ای اضافی شکل ارزش اضافی را که
سرمایه دار برای خود تصاحب می نماید، بخود میگیرد. نسبت کار اضافی یا زمان کار
اضافی به کار لازم یا زمان کار لازم، درجه استثمار کارگر را نشان میدهد.
396- سرمایه
چیست؟
جواب:
اقتصاددانان بورژوازی اعلان می کنند که هر گونه ابزار کار، از قطعات سنگ و چوب
انسان اولیه تا کار ابزارهای فعلی، سرمایه است. اما عملاً واقعیت این است که بخودی
خود سرمایه نیستند. این وسایل برای موجودیت هر جامعه واجب و ضروری هستند و در این
مفهوم، هیچگونه ارتباطی با طبقات پیدا نمی کنند. وسایل تولید وقتی سرمایه هستند که
اموال خصوصی سرمایه داران باشند و برای استثمار طبقه ای کارگر به کار روند. سرمایه
مقدار معینی پول و یا وسایل تولید نیست، بلکه یک رابطه اجتماعی – تولیدی
معین تاریخی است که در آن ابزار و اسباب تولید و همچنین اسباب اصلی معاش در مالکیت
طبقه ای سرمایه دار است. یا به عباره ای دیگر سرمایه ارزشی است که با استثمار کار
مزدوری، ارزش اضافی تولید می نماید.
397- سرمایه
ثابت چیست؟
جواب: هنگامیکه
سرمایه دار تولید را آغاز می کند، بخشی از سرمایه ای خود را صرف ساختن محل
فابریکه، خرید تجهیزات و ماشین آلات، مواد سوخت، مواد خام و لوازم کمکی می کند.
مقدار و اندازه این بخش از سرمایه که صرف تهیه وسایل تولید شده است، در جریان
پروسه کار تغییر نمی یابد. تنها به تناسب میزان مصرف و کاربرد وسایل تولید به
کالاهای تازه تبدیل می گردد.
398- سرمایه
متغیر چیست؟
جواب:
سرمایه دار، بخش از سرمایه خود را صرف خرید نیروی کار می نماید. در پایان پروسه
تولید، وی ارزش تازه ای که بوسیله کارگران در کارگاه تولیدی، تولید شده است، بدست
می آورد. این ارزش تازه بیش از ارزش نیروی کاری است که سرمایه دار به شکل مزد به
کارگران پرداخته است. بخش از سرمایه که برای خرید نیروی کار صرف شده و در پروسه
کار در نتیجه تولید ارزش اضافی توسط کارگران افزایش می یابد، سرمایه متغیر یا Variable Capital نامیده می شود. قابل ذکر است که تنها سرمایه
متغیر ارزش اضافی تولید می کند.
399- سرمایه
راکد و در گردش چرا را می گویند؟
جواب:
از دید سرمایه داری، سرمایه راکد، آن بخش سرمایه است که در جریان دوره های متوالی،
همانطور که به تدریج کار کرده کهنه و فرسوده می گردد، ارزش استهلاکی خود را به
فراورده ای تمام شده یا کارتمام منتقل می سازد مانند ( ساختمان، ماشین آلات و
ابزار های ماشین). سرمایه در گردش آن بخش سرمایه است که صرف خرید نیروی کار، مواد
خام، لوازم کمکی، سوخت وغیره... می گردد که طی فقط یک دوره ای تولید تماماً به شکل
پول حاصل از فروش کالا به سرمایه دار بر می گردد. تقسیم سرمایه به راکد و در گردش،
اختلاف اساسی بین وسایل تولید و نیروی کار را تماماً مخفی می سازد. این تقسیم بندی
بر نقش ویژه ای که نیروی کار در ایجاد ارزش اضافی دارد، سرپوش گذارده و بنابر این
استثمار سرمایه داری پنهان می گردد.
400- تفاوت
بین سرمایه ثابت، متغیر، راکد و در گردش را در یک شکل نشان دهید؟
جواب: این دو روش
تقسیم سرمایه را میتوان به شکل زیر نمایش داد:
 |
|||
 |
|||
سرمایه راکد ساختمان و تاسیسات فابریکه
تجهیزات، ماشین آلات،
سرمایه ثابت
مواد
خام اولیه،
سرمایه در گردش مواد کمکی، مواد سوخت
مزد کارگران
سرمایه متغیر
401- ارزش
اضافی مطلق چیست؟
جواب:
اگر زمان کار لازم ثابت بماند، با افزایش ساعات کار روزانه، زمان کار اضافی نیز
بیشتر خواهد شد. این امر به معنی افزایش نرخ ارزش اضافی یعنی افزایش درجه ای
استثمار کارگر می باشد. فرض کنید روزانه ای کار از ده ساعت به دوازده ساعت و یا
بیشتر افزایش یابد، زمان کار اضافی بنابر این به جای پنج ساعت، هفت ساعت و یا
بیشتر خواهد شد. فلهذا ارزش اضافی حاصل از افزایش ساعات کار روزانه را ارزش اضافی
مطلق می نامند
402- ارزش
اضافی نسبی چیست؟
جواب:
دومین روش افزایش ارزش اضافی، کاستن زمان کار لازم، با ثابت نگهداشتن طول روزانه
ای کار است. طوریکه مقدار زمان کار اضافی، به آنوسیله افزایش یابد. ارزش اضافی
ایکه از کاهش کار لازم و افزایش متناسب زمان کار اضافی، در نتیجه افزایش بازده
تولیدی کار بوجود می آید، ارزش اضافی نسبی نامیده می شود.
403 -
ارزش اضافی فوق العاده چیست؟
جواب:
ارزش اضافی فوق العاده نوع دیگری از ارزش اضافی نسبی است. هر سرمایه داری در فکر
به دست آوردن حداکثر ممکن سودی است که میتوان به دست آورد. به همین منظور وی ماشین
آلات، تکنالوجی و اختراعات جدیدتر را مورد استفاده قرار میدهد و به این ترتیب
بازده تولیدی کار را بالا می برد. ارزش اضافی فوق العاده شکل موقتی داشته و هر
زمانیکه اختراعات جدید در فابریکه های سایر سرمایه داران مورد استفاده قرار گیرد،
این نوع ارزش اضافی از بین می رود.
404- مزد
چیست؟
جواب:
در نظام سرمایه داری نیروی کار مانند هر کالای دیگری دارای ارزش است. ارزش نیروی
کار وقتی به پول بیان شده باشد، قیمت نیروی کار می باشد. اقتصاددانان بوروژایی
برای مخفی کردن واقعیت استثمار سرمایه داری ادعا می کنند که مزد قیمت کار است. این
ظاهر مزد، یعنی پرداخت در ازای کار انجام شده ناشی از این واقعیت است که کارگر مزد
خود را، در مقابل انجام مدت زمان معینی کار، دریافت میدارد. عملاً مزد شکل مخفی و
پنهان شده ای ارزش یا قیمت نیروی کار است.
405- مزد
اسمی و حقیقی چیستند؟
جواب:
مزدی که میزان آن بر حسب پول تعیین شده باشد، مزد اسمی نامیده می شود، لیکن مزد
اسمی نمی تواند سطح واقعی پرداختی را که کارگر دریافت میدارد نشان دهد. مفهومی که
به نام مزد واقعی معروف است برای تعیین این سطح پرداخت بکار میرود. مزد واقعی مزدی
را گویند که بر حسب اسباب معیشت کارگر بیان شود. به طور خلاصه مزد واقعی نشان
میدهد که چه اسباب معاش و چه مقدار از آن را یک کارگر می تواند با پولی که بدست می
آورد، برای خود و خانواده اش خریداری کند. در تعیین مزد واقعی باید مقدار مزد
اسمی، قیمت کالاهای مصرفی و خدمات، فشار مالیات ها، اجاره و هزینه ثابت عمومی را
در نظر گرفت. هر چه سرمایه داری بیشتر تکامل می یابد مزد واقعی میل به نقصان می
کند.
406- علل
کاهش مزد واقعی در نظام سرمایه داری را تشریح نمائید؟
جواب:
نخستین علت، افزایش قیمت هاست. مزد اسمی کارگر هم ممکن است اندکی افزایش یابد ولی
اگر قیمت کالاها به نسبت بیشتری بالا رود در آنصورت کارگر قادر به خرید همان مقدار
کالایی که می خرد، نیست یعنی مزد واقعی او کاهش یافته است. علت دیگر کاهش مزد
واقعی، افزایش مالیات ها و هزینه های ثابت عمومی است. افزایش این پرداخت ها موجب
کاهش قابل توجهی در مزد واقعی کارگر می شود.
407- مالتوس کی بود و نظریه مشهور آن چیست؟
جواب:اکثریت
اقتصاددانان سرمایه داری سعی دارند وانمود سازند که بیکاری و فقر از قوانین ابدی
طبیعت ناشی می شوند. در بین این اقتصادیون مردی هم بود که با ارتجاعی ترین نظریه
سال 1798 ظاهر شد. وی یک کشیش انگلیسی به اسم مالتوس بود. فرضیه اصلی مالتوس این
بود که از همان آغاز جامعه بشر، جمعیت به شکل تصاعد هندسی (8.4.2.1 وغیره...)
افزایش یافته است، در حالیکه وسایل و اسباب معاش به علت محدودیت منابع طبیعی با
تصاعد حسابی یا عددی افزایش یافته اند(4.3.2.1 و غیره...). به نظر مالتوس، این نسبت نشان دهنده آن بود که
توده های وسیع مردم جهان "زائد" هستند. آنها نه غذا خواهند یافت و نه
کار.
408- گردش
دورانی سرمایه به چه معنی است و از چند مرحله می گذرد؟
جواب:
سرمایه در یک حالت گردش دایمی است. توقف یا کند شدن گردش سرمایه یعنی کاملاً از
دست رفتن یا کم شدن ارزش اضافی حاصله ای سرمایه دار.
سرمایه در
جریان گردش خود از مراحل چندی می گذرد و حالت های مختلفی پیدا می کند.
1- سرمایه در مرحله اول خود در ساحه گردش، به صورت پول عمل می
نماید. سرمایه دار، در تدارک برای پروسه تولید سرمایه داری، با این پول وسایل
تولید و نیروی کار خریداری می کند. سرمایه در اولین مرحله ای خود از شکل پولی به
شکل سرمایه مولد در می آید.
2-
سرمایه در
مرحله دوم در ساحه تولید عمل می کند. در این مرحله نیروی کار کارگر با وسایل تولید
ترکیب می شود. کار کارگران کالاهای تازه ای بوجود می آورد که دارای ارزش تازه ای
منجمله ارزش اضافی است. سرمایه از شکل مولد خود به صورت کالا سرمایه (سرمایه به
صورت کالا) در می آید.
3-
سرمایه در
مرحله سوم، مجدداً در حوزه گردش عمل می کند. در این مرحله کالاهایی که تولید شده
اند به فروش رفته و کالا سرمایه تبدیل به سرمایه پولی می گردد. سرمایه گردش خود را
به شکل پولی آغاز کرده و بعداً مجدداً به شکل پولی در می آید ولی سرمایه دار، پولی
بیش از آنچه به گردش انداخته بود، دریافت می دارد یعنی مقدار پول دوم نسبت به
مقدار پول اول در گردش سرمایه بیشتر است.
این گردش
سرمایه یعنی تغییرات پی در پی آن از شکلی به شکل دیگر و گذشتن آن از این سه مرحله
مدار سرمایه نامیده می شود. مدار سرمایه شامل دو مرحله ای گردش و یک مرحله تولید
می گردد.
409- شرکت های
سهامی چه نوع شرکت های می باشند؟
جواب:
در آغاز پیدایش سرمایه داری هر کارخانه، به وسیله مالک واحدی تاسیس و به کار می
افتاد. لیکن بعدها تاسیسات عظیمی از قبیل راه های آهن، شرکت های هوایی و غیره پدید
آمد که نمیتوانست با سرمایه فرد واحدی اداره شود. بعداً شرکت های سهامی در صنعت،
راه آهن سازی و بانکداری تشکیل یافت. این شرکت ها در نیمه دوم قرن نوزدهم توسعه و
رواج یافت. شرکت سهامی نوعی تصدی است که سرمایه آن با مشارکت اعضای شرکت که هر یک
تعداد معینی سهام را به نسبت مقدار سرمایه ای که گذارده اند دارا هستند، تشکیل می
یابد. نمونه بارز آن در کشور ما شرکت سهامی سرمایه گذاری افغان (Afghan Investment Company /AIC) می باشد که در بخش تولید سمنت فعالیت دارد.
410- سهم
چیست؟
جواب:
سهم سندی است که به موجب آن، دارنده مبلغ معینی پول در یک شرکت گذارده است. سهم به
دارنده ای آن حق دریافت قسمتی از در آمد شرکت را میدهد. مبلغی که صاحب سهام دریافت
میدارد سود سهام نامیده می شود. سهام در بازارهای مبادله سهام به قیمت های معینی
که قیمت روز سهام نامیده می شود، خرید و فروش می گردد. بازار مبادله ای سهام،
بازاری است برای اسناد بهادار مخصوصاً سهام.
411- کارتل
چیست؟
جواب:
کارتل اتحادیه ای است که بین سرمایه دارانی که در مورد تقسیم بازارهای فروش و
تثبیت قیمت ها به توافق رسیده و مقدار کالاهایی را که باید تولید گردد، تعیین می
کنند. موسساتی که کارتل را تشکیل میدهند، کالاهای خود را مستقل از یکدیگر تولید
کرده و به فروش میرسانند.
412- سندیکا
چیست؟
جواب:
مرحله ای بالاتر اتحادیه انحصاری است. موسساتی که به یک سندیکا تعلق دارند،
مستقلاً به تولید کالا مبادرت می ورزند، لیکن استقلال تجارتی خود را از دست
میدهند. اعضای سندیکا خودشان به فروش محصولات و خرید مواد خام خود مبادرت نمی
کنند. بلکه برای این منظور یک دستگاه تجارتی مشترک بوجود می آورند.
413- تراست
چیست؟
جواب:
نوعی انحصار است با مالکیت مشترک کلیه موسساتی که به آن تعلق دارند. مالکین موسسات
مزبور به صورت سهامداران تراست در می آیند که نسبت به تعداد سهامی که دارند، سود
دریافت می کنند.
414- کنسرن
چیست؟
جواب:
کنسرن اتحادیه ای است از تراست های بزرگ یا موسسات تولیدی در رشته های مختلف
صنعتی، بانکی، شرکت های حمل و نقل و بیمه که از نظر مالی به یک گروه مخصوص از
سرمایه داران بزرگ وابسته اند.
415- تئوریسن
های سرمایه داری می گویند که انحصار، به رقابت پایان می دهد، آیا در عمل این
واقعیت دارد؟
جواب:
واقعیت این است که انحصارات رقابت را از بین نمی برند، زیرا:
1- اگرچه
انحصارات، نظام اقتصاد سرمایه داری را تحت تسلط خود دارند، اما انحصار صد در صد که
سرتاسر یک رشته ای صنعتی را در بر گیرد، نادر است، بنابر این در واقع مبارزه رقابت
آمیز بین انحصارات و آن سرمایه دارانی که به این انحصارات تعلق ندارند(که آنها
خارج از انحصار می نامند) وجود دارد. در این رقابت، انحصارات کلیه وسایل ممکن را
به کار می برند تا سرمایه داران خارج از انحصار را وادار به الحاق به انحصار
نمایند، در این صورت ورشکستگی کامل تنها راه دیگری است که وجود دارد.
2- رقابت در داخل خود انحصارات هم ادامه می یابد. اعضای کارتل
ها و سندیکا ها برای بدست آوردن بازارهای بهتر و سهم بیشتر در تولید با یکدیگر می
ستیزند. در تراست ها و کنسرن ها، سرمایه داران بر سر پست های مهم، بر سر سهام
فائقه و توزیع سود با یکدیگر کشمکش دارند. مبارزه در داخل یک انحصار اغلب مخفی و
زیر سرپوش انجام می گردد. وقتی چنین اتفاق افتاد، ممکن است انحصار جدیدی به جای
انحصار پیشین تشکیل گردد.
3- بین انحصارات گوناگون در یک رشته واحد صنعت وقتی بیش از یک
انحصار وجود داشته باشد، رقابت خواهد بود.
4- در عصر امپریالیزم، رقابت بین انحصارات رشته های مختلف
صنعت، شدتی خاص می یابد. مثلاً بین انحصارات زغال سنگ با انحصارات آهن و فولاد
وغیره، چنین رقابتی وجود دارد.
پایان
بهار 1388
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر